Манипуляция: «Нандағы ашытқы адамдар үшін қауіпті»
Instagram әлеуметтік желісінде ақ ұннан пісірілген нанды Айфонмен тексерген видео талқылануда. Экранды нан-тоқаш өніміне жақындатып, пайдаланушыға зең споралары көрсетіледі. Роликтің авторы ақ ұнның бәрі ашытқының әсерінен микро саңырауқұлақтармен ластанған, ал саңырауқұлақтар «адамды іштен жейді» дейді. Бұл рас па, анықтайық.
Адамдар ашытқыны бұрыннан қолданылып келеді. Ферментация процесі Ежелгі Египетте біздің дәуірімізге дейінгі 4-5 мың жыл бұрын белгілі болды. Жергілікті шеберлер алкогольдік сусындар мен ашытылмаған және ашытылған нанның 30-дан астам түрін жасаған.
Нан пісіру үшін қолданылатын ашытқы – бұл саңырауқұлақтар тобына жататын бір жасушалы микроағзалар. Алайда, олар мицелий түзбейді. Ашытқы сахарозамен және фруктозамен қоректенеді, оның барысында қантты алкогольге, көмірқышқыл газына және басқа өнімдерге айналдырады.
Ашытқының жабайы және мәдени түрі болады. Мәдени ашытқылар зертханаларда өнеркәсіптік ауқымда өндіріледі. Ашытқы сыра қайнату, шарап жасау, нан пісіру, жануарлар мен құстарға жем қоспаларын шығаруда қолданылады. Ашытқылар хош иістендіргіштер де болады және биологиялық белсенді қоспалардың құрамына кіреді. Адам мұндай қоспаларды зат алмасу бұзылған кезде және физикалық немесе психикалық стресстен кейін тез қалпына келу үшін қабылдайды.
Бүгінде ғалымдарға ашытқының 1500-ге жуық түрі белгілі. Негізгі қолданылатын түрі – Saccharomyces Cerevisiae. Қарапайым тілмен айтқанда, бұл наубайшының ашытқысы. Олар ғылыми зерттеулерде, сондай-ақ нан және алкоголь өнімдерін өндіруде қолданылады. Бірнеше сорты бар: сығымдалған, сұйық, құрғақ белсенді, құрғақ жылдам еритін және тез пісіру үшін құрғақ.
Ашытқы көмірқышқыл газын шығарады, сондықтан, қамыр жұмсақ және жұмсақ болады. Нан, пирожкт, құймақ – ашытқы қосылған қамырдан әр түрлі өнімдер пісіреді. Дегенмен, мұның теріс жағы да бар. Ашытқыдан нан тез бұзылады. Қазақстанда дайын нан мен нан-тоқаш, кондитерлік өнімдерді сақтау мерзімі белгіленген техникалық регламент бар. Оған сәйкес нанды екі тәуліктен артық сақтауға болмайды. Нан тұрған орта да аса маңызды. Егер нан пакетте болса, онда желдетудің болмауына байланысты ол тез көгереді.
Сапа жөніндегі мамандардың айтуынша, нан ашытқысы денсаулыққа зиян тигізбейді. Біріншіден, олар жоғары температураға төзімсіз. Олар 40 градуста жойылады. Нан 50-60 градуста пісіріледі. Ал олардың құрамындағы қоректік заттар қалады. Бұл селен, фолий қышқылы, В дәрумендері, аминқышқылдары, калий, кальций, мырыш минералдары және т. б.
Көгерген нанға келетін болсақ, бұл адам ағзасына зиянды. Ол аллергия мен интоксикация тудыруы мүмкін. Ал нанға қосылған ашытқы адамдар үшін қауіпті емес. Бұл Интернетте тараған миф. Адамдар үшін ашытқы витаминдер, минералдар, аминқышқылдары және басқа да пайдалы заттардың көзі болып табылады.
