Манипуляция: «Ұлыбританияда мектеп асханаларында балалар жәндіктер жейтін болады»
Әлеуметтік желілерде Ұлыбританияның бастамасы талқылануда, онда бастауыш сынып оқушыларына мектептерде түскі асқа жәндіктерден жасалған тағамдар ұсыну туралы шешім қабылданған екен. Бұл «Балама ақуыз» жобасы аясында жүзеге асырылмақ. Instagram-да жарияланған ақпарат авторы болашақта балалар дұрыс тағамның не екенін білмейтін болады деп алаңдауда. Жәндіктер қосылған тамақты жеу қауіпті ме және «Балама ақуыз» бағдарламасының мәні неде екенін анықтайық.
Ежелгі гректер мен римдіктер жәндіктер жеген. Олар аралар мен цикадалардың дернәсілдерін ұнатқан.
Азия, Океания, Африка және Латын Америкасының тұрғындары рационына жәндіктерді енгізгеніне көп болды. Бүгінгі таңда көптеген буынаяқтылар кейбір елдерде өмір сүрудің маңызды құралы болып қалуда. Мысалы, Батыс Африкадағы Гана Республикасында. Бұл аймақтың ауыл тұрғындары термиттерді жеп, ақуыздың 60%-ын алады.
Жәндіктерде қауіпті емес және олардың құрамында адам ағзасына пайдалы қоректік заттар бар. 2019 жылғы ғылыми шолуға сүйенсек, жеуге жарамды жәндіктердегі ақуыздың орташа мөлшері құрғақ салмақта 35-60% (өңделгеннен кейін) және шикі салмақта 10-25% құрайды. Бұл дәнді дақылдар, жасымық және соя сияқты өсімдіктердегі ақуыз мөлшеріне қарағанда қарағанда жоғары.
Ақуыздан басқа, жәндіктерде кальций, темір, магний сияқты дәрумендер мен минералдар бар. Ғалымдардың пікірінше, жеуге жарамды буын аяқтыларды ет алмастырғыш ретінде немесе тағамдық қоспалар ретінде қолдануға болады. Бұл адам денсаулығына да, қоршаған ортаға да пайдалы. Қазіргі уақытта өсімдіктер мен жануарлардан алынатын дәстүрлі өнімдермен салыстырғанда жәндіктердің адам ағзасына әсерін анықтайтын зерттеулер жүргізіліп жатыр.
Біріккен Ұлттар Ұйымының Азық-түлік және ауылшаруашылық ұйымының болжамы бойынша 2050 жылы әлем халқы 9 миллиард адамды құрайды. Осы уақытқа дейін жәндіктер көптеген елдерде азық-түлік тапшылығы мәселесін шешудің жолына айналады. Мұндай тапшылық климаттың өзгеруіне, балық шаруашылығының тым көп болуына, мал өсіруге арналған су мен ауылшаруашылық жерлерінің жетіспеушілігіне байланысты болады. Жәндіктерді өсіру үшін тамақ пен су азырақ қажет.
Осы орайда Ұлыбритания мектептерінде жүргізілгелі отырған тәжірибені түсінуге болады. Жоба Уэльстің төрт бастауыш мектебінде қолға алынбақ. Кардифф университеті мен Батыс Англия университетінің ғалымдары бастауыш сынып оқушыларына балама ақуыздардың не екенін түсіндіретін болады. Ол үшін семинарлар, сауалнамалар, сұхбаттар өткізіледі.
Сондай-ақ, зерттеу аясында балаларға шегіртке мен ұн құрттары қосылған тағамдар ұсынылады. Нақтырақ айтқанда, оқушылар VEXo компаниясы өндіретін тартылған еттің дәмін татады. Өнім өсімдік ақуыздары мен жәндіктерден тұрады. Одан болоньезе тәрізді тағам дайындалады.
Сонымен қатар, балаларға бұршақ пен соя негізіндегі өсімдік тектес өнімдер беріледі. Олар Ұлыбританияда супермаркеттерде еркін сатылады. Олардың барлығы Novel Foods азық-түлік стандарттары агенттігімен мақұлданған.
Айта кету керек, балалар жобаға ата-аналарының келісімімен ғана қатысады. Ғалымдар оқушыларды жануарлардың етінен бас тартып, жәндіктерді жеуге мәжбүрлемейді. Кардифф университетінің география және жоспарлау мектебінің докторы Кристофер Беардың айтуынша, зерттеушілер осылайша оқушыларды жейтін тағамға қатысты саналы таңдау жасауға, сыни ойлауға итермелейді.
Әлеуметтік желідегі хабарлама «Балама ақуыз» жобасының мақсаттарын ашпайды. Оның авторы балалар жейтін жәндіктерге баса назар аударады. Мұның өзі манипуляция. Мектеп оқушыларын жәндіктермен мәжбүрлі түрде тамақтандырмайды. Балаларға балама өнім туралы айтылып, бұдан былай не жейтініне қатысты шешім қабылдау ұсынылады.
