Фейк: «Ананас қабығы тек 1000°C жоғары температурада ғана балқиды»
Желіде ананас қабығына қатысты ерекше қасиеттер туралы хабарлама талқылануда. Ғылыми зерттеулер оның құрамында тек 1027°C температурада ғана еритін ыстыққа төзімді полимерлер бар екенін көрсеткен екен. Бұл өтірік.
Ананас Американың тропикалық аймақтарында өседі. Оның жұмсағының 86% судан тұрады. Ананаста қант, органикалық қышқылдар мен дәрумендер мол.
Ғалымдардың айтуынша, ананастың қабығы да пайдалы заттарға бай: кальций, калий, С дәрумені, көмірсулар, диеталық талшық және су. Құрамында табиғи қант, лимон қышқылы бар. Сондай-ақ, ананас қабығы құрамында ас қорытуды жақсартып, қабынуға қарсы әсер ететін белгілі бромелайн ферменті кездеседі.
Зерттеулер ананас қабығы паразиттерге қарсы әсері барын, іш қатуды жеңілдетуге көмектесетінін және тітіркенген ішек синдромында пайдалы болуы мүмкін екенін көрсетті.
Ананас қабығы қайта өңдеуде де қолданыс табады — одан сірке суы, спирт, лимон қышқылы және түрлі тағам өнімдері (шырындар, тосаптар, тұздықтар) өндіріледі.
Ананас қабығы 1000 °C-тан жоғары температураға төтеп береді немесе мұндай температурада балқиды дегенді растайтын сенімді ғылыми деректер жоқ. Керісінше, оның құрамындағы заттардың ешқайсысы 300–400 °C-тан жоғары температураға шыдай алмайды.
Мысалы, өсімдіктердің негізгі құрылымдық полисахариді — целлюлоза — 260–300 °C шамасында ыдырай бастайды. Ал 1027 °C — бұл металдардың балқу температурасы. Мысалы, алюминий — 660 °C, болат — шамамен 1400–1500 °C. Мұндай температураға төтеп беру үшін материал металл, керамика немесе арнайы жасалған бейорганикалық композициялық зат болуы керек, бірақ органикалық тін емес.
Онда неге 1000 градусқа дейін қыздырылған металл шар ананас қабығын күйдірмейді? Бұл — Лейденфрост эффектісімен түсіндіріледі. Бұл құбылыс сұйықтық өте ыстық бетке түскен кезде пайда болады. Температурасы оның қайнау температурасынан әлдеқайда жоғары. Сол сәтте сұйықтықтың айналасында бу қабаты түзіліп, оны қызған беттен оқшаулап тұрады. Мысалы, су 100 °C-та қайнайды, бірақ қызған затқа тигенде, бұл бу қабатының арқасында су бірден буланбайды.
Ананас құрамында, әсіресе қабығының астында, су өте көп. Қызған металл шар оған тигенде, бетіндегі температура күрт артады. Нәтижесінде су әдеттегі жағдайларға қарағанда күшті және тез «қайнайтындай» әсер пайда болады.
Лейденфрост эффектісіне қарапайым мысал — ыстық табаға су тамызу. Бұл жағдайда су тамшылары бірден буланып кетпей, секіре бастайды. Бұл тамшы астындағы су бірден буланып, тамшы мен таба арасында бу қабатын түзетіндіктен болады.
Хабарламада сингапурлық инженерлер ананас қалдықтарынан 800 °C температураға төтеп беретін отқа төзімді материал жасап шығарды делінген.
2020 жылы сингапурлық ғалымдар зерттеуді Journal of Environmental Chemical Engineering журналында жариялаған. Ол ананас қабығына емес, жапырақтарына қатысты болған. Олардан аэрогельдер өндірілді. Бұл — май сіңіргіш, жылу мен дыбыс оқшаулағыш, су тазалауға, тамақ өнімдерін сақтау мен қаптауға қолданылатын жеңіл және кеуекті материалдар. Алайда, олар да өте жоғары температураға төтеп беру үшін арналмаған.
Қорыта айтқанда, ананас қабығы 1027 °C температурада балқиды деген ақпарат – ғылыми дәлелденбеген миф. Өсімдік материалдары, соның ішінде ананас қабығы, осы көрсеткіштен әлдеқайда төмен температурада бұзылады. Қызған металл шарды тигізгенде қабықтың жанбайтыны оның ерекше беріктігінен емес, құрамындағы ылғал мен Лейденфрост эффектісінің салдары ғана. Өте ыстық бетпен қысқа уақыт байланыста болған кезде су буланып, материалды жылудан уақытша қорғайтын бу қабатын түзеді.
