Пандемия вирустың зертханадан таралуының нәтижесінде болды деген рас па?
Желі қолданушылары Федералды тергеу бюросы SARS-CoV-2 вирусы қолдан жасалды деп мәлімдегені туралы жаңалықты таратуда. Бұл рас па? Мұндай хабарламаларды қалай қабылдау керек? Түсіндірейік.
ФТБ-ның «орташа сенімділік дәрежесі» бар COVID-19 қоздырғышы болып табылатын SARS-CoV-2 вирусы Ухань зертханасынан таралуының нәтижесі деп мәлімдегені рас.
Алайда, ғылыми қауымдастық бұл теорияны скептицизммен қабылдады. Оның үш себебі бар. Бірінші және ең бастысы – ФТБ тарапынан ешқандай дәлелдер болмады. Жалпы алғанда, мәлімдеменің өзінен басқа, агенттік мұндай ұстанымды растайтын ештеңе ұсынған жоқ. Екінші себеп – ғылыми мәліметтерге қарама-қайшы болуы. Үшіншісі – ДДҰ комиссиясы бұрын жүргізген тергеу қорытындыларымен сәйкессіздік.
Енді бәріне жеке тоқталайық.
Пандемияны тудырған коронавирустың қолдан жасалғаны туралы тек ФТБ ғана емес, АҚШ Энергетика министрлігі де айтқан болатын. Екі мекеме де ұзақ уақыт бойы ымыраға келе алмағандықтарын, бірақ кейіннен «орташа сенімділікпен» патоген зертханада жасалды деген қорытынды жасаған. Бұл ретте Энергетика министрлігі де, ФТБ да неге осындай тұжырым жасалғанын және бұл мәселемен айналысқан мамандар қандай материалдарды зерттегенін түсіндірмеді.
Ведомстволардың қызметкерлері бұрын ашық түрде жарияланған ғылыми жұмыстарға сүйенбегені анық. Мысалы, беделді рецензияланған Nature журналында SARS-CoV-2 вирусының шығу тегі туралы бір жыл аралықпен екі мақала жарияланған. Екі жұмыста да оның табиғи түрде пайда болғандығы айтылады, мұны геномындағы мутациялар зертханалық жағдайда болуы мүмкін емес екенінен байқауға болады.
SARS-CoV-2 коронавирусының пайда болу мәселесімен Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының сарапшылары да айналысқан. Мамандар делегациясы COVID-19 пандемиясы басталған Уханьға барды. Олар өз бақылаулары туралы егжей-тегжейлі есепті 2021 жылдың ақпанында жариялады. Онда вирустың зертханадан таралуы екіталай екендігі айтылған.
Жоғарыда айтылғандарды қорытындыласақ, бұл ретте ФТБ-ға сенбеген жөн. Агенттік өз теориясына маңызды дәлелдер келтіруі керек. Бүгінгі таңда SARS-CoV-2 коронавирусы зертханада емес, табиғи жолмен пайда болды деген ғылыми дәлелдер әлі жоққа шығарылған жоқ.
