Конспирология: «Жер жалпақ және шексіз»
Желіде планетамыздың пішіні жалпақ және шексіз деген идея таралуда. Бұған дәлел ретінде жер құрлықтары жанында Марс пен басқа планеталар орналасқан карталар ұсынылған. Мұның бәрі ғылымға қарсы және дәлелсіз.
Планетамыздың пішіні жалпақ шар тәрізді екенін біздің дәуірімізге дейінгі бесінші ғасырда ежелгі гректер түсінген. Олар айдың тұтылуын бақылап, Жердің көлеңкесінің пішіні дөңгелек екенін байқап, осындай қорытындыға келген. Сондай-ақ, жерге жақындаған кемеге әрқашан алдымен маяктың жоғарғы жағын, содан кейін оның негізі көрінетіні де осының дәлелі болды. Грек ғалымдары тіпті планетамыздың көлемін де өлшеген, олардың есептеулерінің дәлдігі сол кез үшін өте жоғары болған.
Содан бері және XIX ғасырға дейін жердің сфералық пішінді екендігіне ешкім күмән келтірген жоқ. Ғылым мен техниканың дамуы мұны растады – астрономдар бірінің соңынан бірі планеталарды ашты, олардың ешқайсысы жалпақ емес, барлығы шар тәрізді болды.
Алайда, XIX ғасырда планетамыз диск деп ойлаған адамдардың алғашқы ресми қауымдастығы пайда болды. Бұл тұжырымдаманың авторы – Сэмюэль Роуботэм. Ол «жер дискісінің» ортасында Арктика орналасқан, ал жағынан суды диск бетінде ұстап тұратын мұз қабырғамен қоршалған деп санаған.
Жазық жер теориясын ұстанушылардың қазіргі ізбасарлары осыған ұқсас тұжырымдаманы қолданады, тек заманауи «жалпақ» карталарда дискінің ортасында Арктика жоқ, бірақ екі шетіндегі мұз қабырға әлі де бар. Бұл идеяны жақтаушылардың пікірінше, Күн мен Ай дискіні айналып өтіп, күн мен түннің өзгеруіне әкеледі, ал гравитация мүлдем жоқ. Дискіні қара материя жоғары қарай секундына 9,8 метр жылдамдықпен итеретіндіктен заттар жерге түседі.
Сонымен қатар, «жалпақ жер» теориясын ұстанушылар өз пікірлерінің дұрыстығының дәлелі ретінде мыналарды келтіреді: көкжиек әрдайым тегіс, доға тәрізді емес, адамдар глобустарды емес, жалпақ карталарды жиі пайдаланады, БҰҰ логотипінде жазық жер бейнеленген.
Мұның бәрін үкімет бізден мұқият жасырады, өйткені олар ғарышты зерттеуге арналған ақшаны жымқырады. Конспирологияны жақтаушылардың пікірінше, ғарышқа ұшу болған жоқ, ал барлық фотосуреттер мен видеоларды Стэнли Кубрик және Кристофер Нолан сияқты танымал режиссерлер жасаған.
Фейк: «Стэнли Кубрик Айға қону кадрларын бұрмалағанын мойындады»
Бірақ бұл теориядағы түсініксіз бір жайт, неге режиссерлер Жерді сфера пішінді етіп «салды» және Жер шар емес, диск деген «факті» осындай «өтірікті» бұған қалай кедергі болатын еді?
Сондай-ақ, жазық жер теориясын жақтаушылар көбінесе Жердің сфера пішіндес екенінің «сөзсіз» дәлелдерін ұсынған кез келген адамға сыйақы тағайындайды. Мысалы, 2018 жылы жазық жер теориясын жақтаушы планетамыздың доп тәрізді екенін дәлелдеген адамға 10 мың доллар сыйақы жариялады. Ол үшін, оның есептеулеріне сәйкес, ұшақпен ұшып өту мүмкін емес, маршрут ұсынылды. Австралиялық ұшқыш барлық нұсқауларды сақтай отырып, ұшып өтіп, жазық жер теориясын жоққа шығарды. Алайда ол уәде етілген марапаттарды ала алмады.
Осыған қарамастан, жазық жер теориясын жақтаушылар қазір де көп. Олардың арасында әнші Юрий Лоза, баскетболшы Кери Ирвинг, модель және актриса Тила Текила, рэпер В.о.В және т.б. танымал тұлғалар бар.
Жазық жер теориясының негізгі жақтаушыларының бірі өз пікірінің дұрыстығын дәлелдеу үшін өмірін құрбан етуге дайын болды. Америкалық Майк Хьюз пікірлестерінің ақшасына жерден жоғары көтеріліп, жердің диск екенін дәлелдейтін бірқатар суреттер түсіру үшін бу зымыранын құрастырды. Бұл ойы сәтсіз аяқталды – Хьюз құлап, бірде-бір сурет түсіріп үлгермеді.
Жалпы, жалпақ жер теориясы қалыптасқаннан бері бірде-бір ғылыми растау табылмады. Теорияны жақтаушылар оны жоққа шығаратын айқын сұрақтарды елемейді. Мысалы, егер гравитация болмаса, Күн неге Жерге құлап кетпеді? Ғаламдағы басқа планеталардың барлығы және жұлдыздар дөңгелек болса, Жер неге дөңгелек емес? Егер Жер жазық болса, Күн оның бетінен біркелкі қозғалса, онда неге әртүрлі климаттық аймақтар бар және жыл мезгілдері ауысады?
Жер жазық және шексіз деген пікір де ғылымға қарсы. Оны жоққа шығару үшін түнде аспанға қарау жеткілікті. Жылдың белгілі бір уақытында, көбінесе жаздың соңында немесе күздің басында, жұлдыздар арасындағы бізге жақын планеталар Шолпан мен Марсты көруге болады. Сондай-ақ, тәжірибелі бақылаушылар Меркурий, Сатурн және Юпитерді ажырата алады. Демек, бұл планеталардың беті шексіз және жазық Жерде орналаспаған.
Қорыта айтқанда, Қазнетте тараған теория – конспирологиялық және толығымен ғылымға қарсы. Оған сенудің қажеті жоқ.
