Манипуляция: «Паразитке қарсы препараттар қатерлі ісіктен арылуға көмектеседі»
Әлеуметтік желілерде 30 жылдық тәжірибесі бар дәрігер қатерлі ісік ауруына паразиттер себеп деп мәлімдеген видео тарады. Онда бір әйел онкологияны құрттар, саңырауқұлақтар, нематодтар мен вирустар тудырады дейді, ал мәселенің жалғыз шешімі – паразиттерге қарсы бағдарламалар. Бұл рас па, анықтайық.
1911 жылы Рокфеллер институтының биологы Пейтон Раус вирустың ауылшаруашылық жануарларында қатерлі ісік тудыруы мүмкін екендігіне нақты дәлелдер келтірді. Раустың жаңалығы танылғаннан кейін адам қатерлі ісігінің ықтимал себебі ретінде вирустарға деген қызығушылық артты.
Бүгінгі күні қатерлі ісік ауруларының шамамен 15-20%-ы вирустық сипатқа ие, соның ішінде Беркитта лимфомасы (Эпштейн-Барр вирусы), жатыр мойны обыры (адам папилломавирусы) және бауыр обыры (В және С гепатиті вирустары).
2000 жылдардың басында бактериялық инфекция мен қатерлі ісік арасындағы байланыс анықталды. Атап айтқанда, ғалымдар Helicobacter pylori бактериясының 90% жағдайда асқазан қатерлі ісігін тудыруы мүмкін екенін дәлелдеді. Сонымен қатар инфекцияны жұқтыру мен қатерлі ісіктің дамуы арасындағы уақыт көбінесе бірнеше жылды, тіпті ондаған жылдарды құрайды. Қазіргі уақытта ғалымдар бактериялардың қабынуды қалай тудыратынын және оның қатерлі ісікке қалай әкелуі мүмкін екенін зерттеуді жалғастыруда.
2019 жылы Nature журналында жарияланған зерттеуге сәйкес, ішекте тұратын саңырауқұлақтар ұйқы безінің түтіктеріне еніп, қалыпты жасушаларда өзгерістер тудырады. Бұл өз кезегінде қатерлі ісікке әкелуі мүмкін. Бұл ұйқы безі каналының аденокарциномасы деп аталатын қатерлі ісіктің ерекше түрі.
Паразиттер қатерлі ісік ауруының да себебі болуы мүмкін. Мысалы, зәр шығару жолдары арқылы ағзаға енетін қан шистосомасы инфекциясы қуықтың қабыршақты жасушалы карциномасына әкелуі ықтимал. Бұл паразит осы аурудың екінші негізгі себебі болып табылады. Инфекция көбінесе тропикалық аймақтарда табиғи су айдындарында шомылу кезінде жұғады, оған әсіресе санитарлық жағдайы нашар дамушы елдердің туристері мен тұрғындары сезімтал. Әлемде 207 миллионнан астам адам осы паразитті жұқтырған деп есептеледі.
Қатерлі ісік қаупінің факторлары туралы ресми деректер не дейді? Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының ақпаратына сәйкес, оның ішіндегі ең бастысы – темекі шегу. Осыған байланысты аурудың 70% дамиды. Екінші маңызды бір себеп – В және С гепатиті вирустары (20%). Қатерлі ісік ауруларының шамамен 7-10% аурудың тұқым қуалайтын түрлерімен байланысты. Алайда қатерлі ісіктің жүре пайда болған түрлері жиі кездеседі. Олар жасуша мутациясын тудыратын сыртқы факторлардың әсерімен байланысты. Оның ішінде семіздік, артық салмақ, алкогольді тұтыну, инфекциялар, нашар экология, радиация, қолайсыз тұқым қуалаушылық бар.
2019 жылы америкалық ғалымдар АҚШ-тағы 30 жастан асқан ересектер арасында тіркелген қатерлі ісік ауруы жағдайларының 40%-нда және қатерлі ісік ауруынан қайтыс болу жағдайларының жартысына жуығында салауатты емес өмір салты себеп болды деген қорытындыға келді.
Сондай-ақ, паразитке қарсы препараттарды бақылаусыз қолдану денсаулыққа қауіпті болуы мүмкін екенін білген жөн. Бұл туралы жоғары санаттағы танымал ресейлік терапевт, токсиколог және ғылыми журналист Алексей Водовозов ескертеді. Ол мұндай дәрі-дәрмекді көрсеткіштер бойынша тағайындау және дәрігер науқастың ағзасында гельминттің қандай түрі бар екенін нақты білуге тиіс екенін атап өтті.
Әсер ету механизмдері әртүрлі препараттардың бірнеше тобы бар, бірақ олардың барлығы ауыр жанама әсерлер тудыруы мүмкін. Егер адам паразиттер жұқтырса, емдеу кезінде жанама әсерлердің болу қаупі бар. Алайда, кейбір жағдайларда гельминттерге қарсы құралдар зиянды болуы мүмкін, өйткені олардың уыттылығы жоғары. Ең қарапайым жанама әсерлердің бірі – бауырдың зақымдануы немесе дәрілік гепатит. Бұл препараттарды көрсетілімдерсіз үнемі қолданған жағдайда, ағзаға ауыр зақым келіп, адам өліп кетуі мүмкін.
Қатерлі ісік – күрделі ауру. Оның пайда боулының себебі паразиттер, саңырауқұлақтар, вирустар немесе бактериялар деп нақты айту мүмкін емес. Көбінесе қатерлі ісік темекі шегу, вирустық инфекциялар, генетикалық бейімділік сияқты әртүрлі факторлардың жиынтығынан туындайды. Қатерлі ісік ауруын емдеуге және алдын алуға жан-жақты қарау, дәрігерге бару және дәрі-дәрмекті медициналық көрсетілімдерсіз бақылаусыз қолданудан аулақ болу өте маңызды. Интернеттегі паразиттерге қарсы бағдарламалардан аулақ болыңыз, өйткені олар айтарлықтай жанама әсерлер тудыруы мүмкін. Оларды жарнамалайтын адамдар көбінесе басқалардың денсаулығына қауіп төндірсе де, пайда табуға тырысады.
