Фейк: «Атом электр станциялары басқарылмайды»
Әлеуметтік желілерде пайдаланушылар Қазақстанда атом электр станциясы салынуы мүмкін екендігін талқылауда. Кейбіреулерінің пікірінше, атом энергиясы өте қауіпті және басқарылмайды. Бұған мысал ретінде Чернобыль мен Фукусимадағы апаттан келтіріледі, олар АЭС салу идеясынан біржола бас тартып, жел мен күн электр станцияларын салуды ұсынады. Атом энергиясының басқарылмауы мен қауіптілігі туралы мәлімдемелердің неге шындыққа жанаспайтынын түсіндірейік.
АЭС-те орын алған ірі апаттардың жалпы атом энергетикасына деген көзқарасқа қатты әсер еткені белгілі. Оның ішіндегі ең танымалдары АҚШ-тағы «Три-Майл-Айленд» АЭС (1979), КСРО-дағы Чернобыль АЭС (1986) және Жапониядағы «Фукусима-1» АЭС (2011) апаттары.
Оқиға себептері талданып, көптеген сараптамалық материалдар, куәгерлердің материалдары жарияланды. «Фукусима-1» АЭС апатынан кейін әлемдік мамандар осындай апаттардың алдын алу мақсатында бірігіп, күн сайын атом станцияларының қауіпсіздік деңгейін арттыру бағытында жұмыс істеуде.
Чернобыль атом электр станциясындағы апаттың негізгі себептері реактордың дизайнындағы кемшіліктер және адам факторы болды.
Фукусимадағы апатта атом электр станциясының Tokyo Electric Power Company (TEPCO) оператор-компаниясының біліксіздігі, сондай-ақ станцияның қуатты цунамиге дайын болмауы басты себептердің бірі болды. Сонымен қатар, станция технологиясында оның толық қуатсыз қалуы қарастырылмаған.
«Три-Майл-Айленд» станциясындағы апаттың себептерін АҚШ Президентінің комиссиясы зерттеді. Оқиғаға себеп болған негізгі факторлардың қатарында персоналдың дайындығының жеткіліксіздігі, пайдалану құжаттамасындағы қарама-қайшылықтар және бұрынғы пайдалану тәжірибесінің станция операторларына берілмеуі аталды.
Әлем осы оқиғалардан сабақ алды. Ал қазір салынып жатқан АЭС бұрын апаттар орын алған станцияларға қарағанда әлдеқайда қауіпсіз.
Бүгінгі таңда әлем бойынша 443 ядролық энергетикалық ядролық реактор жұмыс істеп тұр, тағы 51-і құрылыс сатысында.
Заманауи АЭС флотының негізін қысыммен жұмыс істейтін реакторлар құрайды. Олар Чернобыль АЭС-да жұмыс істейтін РБМК типті реакторлардан түбегейлі ерекшеленеді. Қазір мұндай реакторлар құрастырылмайды. Қазіргі заманғы станцияларда 3 және 3+ буындағы ядролық реакторлар жұмыс істейді, оларда бұрынғы қателіктер ескерілген. Құрылымдар Чернобыль, «Фукусима-1» және «Три-Майл-Айленд» аралында болған апаттардың қайталану мүмкіндігін жоққа шығарады.
Қазіргі заманғы ядролық реакторлар ұзақ қызмет ету мерзімімен, белсенді аймақтың зақымдану жиілігімен, жоғары тиімділікпен және уранды аз тұтынумен ерекшеленеді. Жалпы алғанда, мұндай заманауи реакторлар әлдеқайда қауіпсіз және, мысалы, кішкентай ұшақтың құлауына төтеп беру үшін жеткілікті күшке ие.
Сондай-ақ, АЭС-те пассивті қауіпсіздік технологиясы қолданылады. Яғни, апаттардың алдын алу үшін ауырлық күші, қысымның төмендеуі немесе табиғи конвекция сияқты табиғи күштердің немесе құбылыстардың артықшылығы қолданылады. Мұның бәрі адам факторының әсерін айтарлықтай азайтады.
Ресейлік жобаның АЭС-тегі пассивті қауіпсіздік жүйелерінің кешенінде балқытылған қақпан қарастырылған. Жағдай орын жағдайда, ол балқытылған ядролық отынның станцияның іргетасына жетуіне жол бермейді және балқымада тізбекті реакцияның пайда болуына кедергі болады және оны қатқанша салқындатады. Бұл технология ауыр апат кезінде де ядролық энергия блогынан тыс радиоактивті заттардың шығарылуын болдырмауға немесе оны барынша азайтуға мүмкіндік береді.
Пассивті қауіпсіздік жүйесінің негізгі компоненттерінің бірі су. Ол жылуды ядролық отыннан шығарады, оның еруіне жол бермейді, яғни қызметкерлер мен халықтың қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Сондай-ақ, қазіргі заманғы атом электр станцияларында бұл мүмкіндік станцияның толық қуатсыз қалғанда да сақталады. Бұл қызмет реакторлар қысыммен жұмыс істегенде де қолданылады.
Осы технологиялардың барлығы адамзатқа ядролық реакторлардың жұмысын толық бақылауға және оларды қауіпсіз пайдалануға мүмкіндік береді.
